Ανοιχτοί ορίζοντες | Αταλάντη

Η παραλία Τραγάνας, το Γαϊδουρονήσι και το νησάκι Μήτρος

Η εύφορη γη ξεπλένει τους καρπούς της στον Ευβοϊκό. Λιόδεντρα αγγίζουν τα ακύμαντα νερά και το θαλασσινό αγέρι σε παίρνει μαζί του σε απόμερες ακρογιαλιές και αρχαία λιμάνια, σε μια γαλήνια λιμνοθάλασσα με θέα το Αταλαντονήσι.

Κείμενο: Ηλέκτρα Φατούρου 

Φωτογραφίες: Σπύρος Μακρυγιάννης

Ψαρέματα στο λιμάνι της Αρκίτσας

Θάλασσα, λιμνοθάλασσα, ελιές έως εκεί που φτάνει το μάτι. Μια πευκοφυτεμένη παραλιακή διαδρομή από τη Λάρυμνα έως την Αρκίτσα κι από εκεί στην Αταλάντη και πίσω ξανά. Γαλήνιοι κόλποι, μικρονήσια να φράζουν το βλέμμα, υγροβιότοποι να μπλέκονται στα πόδια, σύγχρονα λιμάνια να σε περιτριγυρίζουν: θα  μπορούσε να είναι η γη των εκλεκτών.


Ηταν κάποτε. Οι Οπούντιοι Λοκροί και το εκλεκτό τέκνο τους, ο Αίας, συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο με 4.000 πολεμιστές και 40 καράβια. Και ο Πάτροκλος, ο επιστήθιος φίλος του Αχιλλέα, από εδώ έλκει την καταγωγή του. Σύμφωνα, μάλιστα, με κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, θεωρούνταν ικανότατοι τοξότες και κατά μία έννοια η λέξη «λεκρός» αφορά σ’ αυτούς, ως πολεμιστές, καθώς χρησιμοποιούσαν τόξα καμωμένα από ελαφίσια κέρατα.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Υάμπολις κοντά στο χωριό Καλαπόδι

Το δε... θηλυκό της υπόθεσης, η μυθική Αταλάντη, ήταν η μοναδική γυναίκα αργοναύτης και θεωρούνταν εξαίρετη κυνηγός (στις περισσότερες αναπαραστάσεις εμφανίζεται με το τόξο της ανά χείρας). Η συγκεκριμένη ονομασία (που πλέον παραπέμπει στη σημερινή έδρα του δήμου) μνημονεύεται για πρώτη φορά στους χρόνους του Ιουστινιανού του Α’ και αργότερα, τον 14ο αι., οπότε οι Καταλανοί ιδρύουν τη Βαρονία της Αταλάντης.


Εμπεριστατωμένη άποψη της βαθιάς ιστορίας του τόπου αποκτάς στα ενδότερα του Αρχαιολογικού Μουσείου Αταλάντης, μέσω μίας πλειάδας ευρημάτων από τον ευρύτερο χώρο της Ανατολικής Λοκρίδας. Βέβαια, η πλειονότητά τους προέρχεται από την έκταση την οποία καταλάμβανε η αρχαία Οπούς - η οποία και ταυτίζεται με τη σύγχρονη πρωτεύουσα.

Το άγαλμα της μυθικής
Αταλάντης στην είσοδο
της πόλης

Μία εξίσου σημαντική ανασκαφή απαντάται ένα χιλιόμετρο έξω από το χωριό Καλαπόδι. Πρόκειται για τους Ναούς του Απόλλωνα των Αβών και της Ελαφηβόλου Αρτέμιδος – στην  περιοχή όπου ήκμασε η Υάμπολις της αρχαίας Φωκίδος. Το σπουδαίο έργο έφερε στο φως έναν από τους σημαντικότερους λατρευτικούς χώρους της τελευταίας 25ετίας και αποκάλυψε το μοναδικό μυκηναϊκό ιερό του Νομού Φθιώτιδας.

Ακόμα ένα «εύρημα», στο κέντρο της Αταλάντης, ο περίφημος Χαμάι Θανάσης, μία υπόγεια ρωμαϊκή νεκρική κρύπτη που ανακαλύφθηκε εντελώς τυχαία. 23 σκαλιά οδηγούν στον πλινθόκτιστο, θολωτό χώρο όπου σήμερα φιλοξενείται ναΐσκος αφιερωμένος στον Αγιο Αθανάσιο. Ποιος ξέρει τι άλλο θα βγει στην επιφάνεια τα επόμενα χρόνια;

Μόνο Ευβοϊκός

Βγαίνεις στο φως, στρέφεις τα μάτια στον Οπούντιο Κόλπο. Ανάμεσα σε σένα και το μπλε παρεμβάλλεται το «Καλλίαρον πεδίον», η «καλόργωτη γη» της αρχαιότητας. Σχεδόν ακουμπάει  τους καρπούς της στη θάλασσα. Ετσι μοιάζει. Να τους ξεπλένει στην αρμύρα.

Η κοιλάδα της Αταλάντης απλώνεται εμπρός σου, νότια από το όρος Κνημίδα, βόρεια από το Χλωμό, δυτικά από τον Παρνασσό, τεντώνει τα πόδια στον Ευβοϊκό. Βαθιά η αμπελοοινική της παράδοση, η ελαιουργία και η κτηνοτροφία πάντα αποτελούσαν τις βασικές ενασχολήσεις των κατοίκων.


Λιβανάτα - Αρκίτσα: Αρχαία λιμάνια καταποντίζονται στη θάλασσα και γαλήνιοι παραθεριστικοί  οικισμοί σερβίρουν φρέσκο ψάρι πάνω στο κύμα. Αν το θες, το φέρι σε ταξιδεύει -από την Αρκίτσα- έως τη γειτονική Αιδηψό. Στην Εύβοια, που είναι πάντα εκεί, στα ανατολικά σου, απέναντι από τις βραβευμένες με γαλάζιες σημαίες παραλίες της προνομιούχας στερεοελλαδίτικης ακτογραμμής. Ηρεμα νερά σε περιτριγυρίζουν, διόλου κοσμοπολίτικα - και αυτό είναι θετικό. Σαν  να είναι ο χρόνος που έχει παγώσει τους αέρηδες του κόλπου - η απλότητα που απολαμβάνεις προστίθεται στο όλον, ως ένα μεγάλο ατού.

Λιθόχτιστη βρύση στη Σκάλα Αταλάντης

Η Σκάλα Αταλάντης ξεδιπλώνεται λίγο νοτιότερα, 6 χλμ. ανατολικά του διοικητικού κέντρου, μία ανάσα δροσιάς για τους κατοίκους, με το μικρό της λιμανάκι, τα παραταγμένα ταβερνάκια, τα ψαροκάικα, τις βόλτες κατά μήκος της ακτής.


Πολύς ο κόσμος που βγαίνει για περπάτημα τα απογεύματα. Είναι, βλέπεις, η καλύτερη ώρα. Ηλιοβασιλέματα να δουν τα μάτια σου! Χρώματα που παίρνει ο ουρανός... Και μπλε και κόκκινα και σύννεφα να παίρνουν μέρος στο παιχνίδι, καθρεφτίσματα σε στάσιμα νερά και ερωδιοί, και όλα! Δεν βρίσκεσαι σε ένα οποιοδήποτε σημείο. Η λιμνοθάλασσα Αταλάντης ενώνεται με την αμμουδερή «γλώσσα» με μία στενή λωρίδα γης.

Το Αιάντειο ανοικτό δημοτικό θέατρο Αταλάντης

Τα υδρόβια φυτά που τρεμοπαίζουν κάπου στο τοπίο, λειτουργούν ως καταφύγιο για δεκάδες πουλιά. Σύμφωνα μάλιστα, με καταμέτρηση του 2005, η ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000 προστατευόμενη ζώνη φιλοξενεί 27 διαφορετικά είδη. Και οι τρεις βουνοκορφές που κυματίζουν στον ορίζοντα δεν είναι η Εύβοια, μα το Αταλαντονήσι, μία κυνηγετικά ελεγχόμενη ζώνη, μόλις ένα μίλι μακριά.


Το άνυδρο και αφιλόξενο ξερονήσι μεταμορφώθηκε με την αρωγή του Δασαρχείου Αταλάντης σε έναν αξιόλογο βιότοπο θηρεύσιμης και μη πανίδας. Καμπυλόγραμμο, όμορφο από φύσης του, με έκταση 1.615 στρ., είναι ιδανικό για ψάρεμα (και μπάνιο) σε μικρούς κολπίσκους και απόμερες αμμουδιές.

15 μέτρα ύψος ο φάρος της Αρκίτσας

Βαθύτερα στον κόλπο, το Γαϊδουρονήσι. Ενα κομμάτι γης που αποκολλήθηκε οριστικά από τη στεριά με τον τελευταίο καταστρεπτικό σεισμό του 1894. Ολοι θυμόμαστε το «ρήγμα της Αταλάντης». Κάπου διάβασες και για τον «καθρέφτη της Αρκίτσας», ένα γεωλογικό φαινόμενο παγκόσμιου ερευνητικού ενδιαφέροντος, που δεν ξέρεις τι του μέλλει... Πρόκειται, πάντως, για την εμφάνιση μίας κάθετης «κατοπτρικής» επιφάνειας με αναρίθμητες γραμμώσεις, που σχηματίστηκαν  την ώρα που χτύπησε ο Εγκέλαδος. Μεγάλη υπόθεση για τους γνώστες.


Η Μαλεσίνα «βασιλεύει» κάπου εκεί ψηλά, στον λαιμό της τριγωνικής χερσονήσου Αετολίμνης και στα ριζά της υποθάλπει την απόλυτη απομόνωση. Λεκούνα και Βλυχάδα, δύο συνεχόμενες παραλίες με άμμο, βράχια για αγνάντι, για ψάρεμα, για στιγμές χαλάρωσης... Στη «μύτη» της χερσονήσου, ο νεόκτιστος οικισμός Οσμαές και λίγο πιο βαθιά ο Θεολόγος. Ξανθή άμμος, πεντακάθαρα νερά και περπατήματα σε ακόμα ένα φιλόξενο λιμάνι. Κάπως έτσι φτιάχνονται τα αιώνια καλοκαίρια.

ΠΗΓΗ