Τοποθεσία: Πλατεία Λυσικράτους, στην Πλάκα.
Χρονολογία: Γύρω στο 1900
Περιγραφή: Το περίφημο μνημείο του Λυσικράτους γύρω στα 1900. Σε προηγούμενες αναρτήσεις μας αναφερθήκαμε στην ιστορία και τις περιπέτειες του μνημείου κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας και τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια. Θυμίζουμε ότι το 1669 αυτό ενσωματώθηκε στο γειτονικό μοναστήρι των Καπουτσίνων, γεγονός που το προστάτεψε από καταστροφές και κακόβουλες βλέψεις για 150 χρόνια. Το μοναστήρι κάηκε πιθανότατα το 1824, χωρίς ωστόσο το μνημείο να πάθει σημαντικές ζημιές. Οι Καπουτσίνοι εγκατέλειψαν τότε την πόλη και το μνημείο πέρασε υπό την προστασία του προξένου της Γαλλίας, με πρωτοβουλία του οποίου έγιναν κάποιες μικρές επισκευές ενώ ακόμη η Αθήνα βρισκόταν υπό τουρκική κατοχή. Ωστόσο, μετά την απελευθέρωση αφέθηκε στην τύχη του και, μάλιστα, έγινε αγαπητός στόχος πετροβολήματος για την πιτσιρικαρία της περιοχής. Εν μέρει η αδιαφορία για αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι δεν ήταν ξεκάθαρη η κυριότητα του, αν δηλαδή ανήκε στο ελληνικό δημόσιο ή στο γαλλικό. Το πρώτο επικαλείτο ένα νόμο του 1831 που κήρυττε όλα τα αρχαία μνημεία περιουσία του ελληνικού κράτους, ενώ το δεύτερο επικαλείτο το γεγονός ότι οι Καπουτσίνοι, που λειτουργούσαν υπό την αιγίδα του, είχαν αγοράσει το μνημείο από έναν έλληνα κάτοικο της περιοχής.
Η τύχη, πάντως, του μνημείου άρχισε να αλλάζει το 1846, όταν έφθασαν στην Αθήνα οι αρχαιολόγοι της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής. Οι Γάλλοι αρχαιολόγοι, “οι Αθηναίοι” (les Atheniens), όπως τους ονόμαζαν οι συμπατριώτες τους πίσω στη Γαλλία, ήταν οι πρώτοι ξένοι αρχαιολόγοι που εγκαταστάθηκαν επίσημα στην Ελλάδα. Ακολούθησαν οι Αμερικανοί το 1881, οι Βρετανοί το 1886, οι Αυστριακοί το 1898, οι Ιταλοί το 1909 και αρκετοί άλλοι αργότερα. Ας μην ξεχνάμε ότι για δεκαετίες μετά την επανάσταση το νεοσυσταθέν ελληνικό κράτος δεν μπορούσε να αναλάβει εκτεταμένες ανασκαφές –κάτι που σε αρκετές περιπτώσεις συνεχίστηκε μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Το κενό αυτό ήρθαν να καλύψουν οι ξένες αρχαιολογικές σχολές, κινούμενες από ένα μίγμα επιστημονικού ενδιαφέροντος, αρχαιολατρίας, φιλελληνισμού, ρομαντισμού αλλά και γεωπολιτικών βλέψεων των κρατών που εκπροσωπούσαν, καθώς εκείνη την εποχή η αρχαιολογική έρευνα –όπως και άλλες επιστήμες- ήταν πεδίο ανταγωνισμού και μοχλός άσκησης επιρροής των Μεγάλων Δυνάμεων…
Ανεξάρτητα από τις αγαθές ή μη προθέσεις, το βέβαιο είναι ότι η αρχαιολογική έρευνα οφείλει πολλά στις ξένες σχολές που φιλοξενούνται στη χώρα μας. Στην περίπτωση του μνημείου του Λυσικράτους με την άφιξή τους στην Ελλάδα οι Γάλλοι αρχαιολόγοι καθάρισαν το μνημείο από τα ερείπια (εκτός από τη βάση του που παρέμεινε μερικώς θαμμένη), συνέλεξαν τα σκόρπια τμήματά του και ανέλαβαν τη συντήρησή του.
Το 1868 το θέμα της κυριότητας του μνημείου λύθηκε οριστικά με μια σιωπηρή συμφωνία του ελληνικού δημοσίου με τον τότε γάλλο πρεσβευτή στην Ελλάδα Αρτύρ ντε Γκομπινό (Arthur de Gobineau). Με αυτήν τη συμφωνία, το πρώτο αγόρασε και δώρισε στο γαλλικό δημόσιο ένα οικόπεδο δέκα στρεμμάτων στους πρόποδες του Λυκαβηττού, σε μια τότε γυμνή περιοχή στην προέκταση της οδού Σίνα, για να εγκαταστήσει εκεί τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. (Το κτίριο που κτίστηκε εκεί για να στεγάσει τη Σχολή, διατηρείται μέχρι σήμερα σε άψογη κατάσταση πίσω από το γνωστό νεότερο κτίριο του Γαλλικού Ινστιτούτου της οδού Σίνα, και διαθέτει έναν μικρό αλλά υπέροχο κήπο, του οποίου μία εικόνα μπορεί να έχει κανείς από την είσοδο της οδού Διδότου.) Από την πλευρά της η γαλλική κυβέρνηση παραιτήθηκε από κάθε αξίωση κυριότητας του μνημείου, διατήρησε όμως το προνόμιο να το συντηρεί και να εκτελεί αρχαιολογικές έρευνες στο γύρω χώρο. Πράγματι υπό την επίβλεψη του γάλλου αρχιτέκτονα Φραγκίσκου Μπουλανζέ (Francois Boulanger), που βρισκόταν από το 1845 στην Αθήνα, το μνημείο αποκαλύφθηκε πλήρως και αποκαταστάθηκε, ενώ λίγο αργότερα, το 1878, καθαρίστηκε πλήρως η γύρω περιοχή και έγινε συστηματική ανασκαφή του χώρου της μονής των Καπουτσίνων.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου