Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, μια από τις πιο διεισδυτικές και αντισυμβατικές φωνές της νεοελληνικής λογοτεχνίας, στο κείμενό του για τους «Ψευτομορφωμένους» καταπιάνεται με ένα φαινόμενο διαχρονικό και πάντοτε επίκαιρο: την ημιμάθεια που μεταμφιέζεται σε πνευματικότητα και την κενότητα που κρύβεται πίσω από έναν επιτηδευμένο λόγο. Με τη χαρακτηριστική του οξυδέρκεια και τον αιχμηρό του λόγο, ο Χριστιανόπουλος σκιαγραφεί το πορτρέτο του «κουλτουριάρη», του ανθρώπου που, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν είναι παρά ένας «ψευτομορφωμένος».
Η Ταυτότητα του Ψευτομορφωμένου
Για τον Χριστιανόπουλο, οι ψευτομορφωμένοι είναι εκείνοι οι διανοούμενοι που δίνουν υπερβολική σημασία στην αποσπασματική γνώση και την πληροφορία, παραμελώντας το βίωμα, το συναίσθημα και την ουσιαστική κρίση. Η μόρφωσή τους είναι επιφανειακή, ένα συνονθύλευμα από εντυπωσιακές, συχνά ακατανόητες, λέξεις και θεωρίες που χρησιμοποιούν όχι για να επικοινωνήσουν, αλλά για να επιβληθούν και να θαμπώσουν. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ίδιος, «μόνο ένας ψευτομορφωμένος μπορεί να χρησιμοποιεί λεξιλόγιο που ξιπάζει και ξαφνιάζει... ενώ κατά βάθος δεν κατέχει τη γλώσσα και δεν τη χρησιμοποιεί σωστά».
Η Γλώσσα των «Κουλτουριάρηδων»
Κεντρικό στοιχείο της κριτικής του Χριστιανόπουλου είναι η γλώσσα αυτών των ψευτομορφωμένων. Την περιγράφει ως ένα «κουρκούτι» από νεόκοπες λέξεις, αμετάφραστους ξενικούς όρους και επιστημονικοφανείς εκφράσεις που δημιουργούν ένα ύφος δυσνόητο και ξιπασμένο. Αυτή η γλωσσική επιτήδευση, σύμφωνα με τον συγγραφέα, δεν είναι ένδειξη πλούτου αλλά σύγχυσης. Το μπέρδεμα στον λόγο αντανακλά το μπέρδεμα στο μυαλό. Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι η αποξένωση από τον απλό άνθρωπο και, τελικά, η υπονόμευση της ίδιας της γλώσσας, η οποία μετατρέπεται σε εργαλείο κοινωνικού διαχωρισμού αντί για γέφυρα επικοινωνίας.
Η Ουσία της Αληθινής Μόρφωσης
Αντιπαραβάλλοντας τον ψευτομορφωμένο με τον αληθινά καλλιεργημένο άνθρωπο, ο Χριστιανόπουλος εξυμνεί την απλότητα, τη σαφήνεια και την ειλικρίνεια. Η αληθινή μόρφωση δεν έγκειται στην επίδειξη γνώσεων, αλλά στην ικανότητα για κριτική σκέψη, στην αυθεντικότητα της έκφρασης και στη βαθιά σύνδεση με τη ζωή και την πραγματικότητα. Ο ίδιος, άλλωστε, επέμενε σε όλη του τη ζωή να λέει «τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη», μια στάση που διαπερνά τόσο το ποιητικό και πεζογραφικό του έργο όσο και τις κριτικές του παρεμβάσεις.
Το κείμενο για τους «Ψευτομορφωμένους» παραμένει ένα καυστικό και εξαιρετικά επίκαιρο σχόλιο για την υποκρισία και τον ναρκισσισμό που συχνά συνοδεύουν την πνευματική ζωή. Αποτελεί μια υπενθύμιση της αξίας της ουσίας έναντι του φαίνεσθαι και έναν οδηγό για την αναζήτηση μιας πιο γνήσιας και ανθρώπινης παιδείας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου